İskenderiyeli Şârihler. Kütübi Câlînûs fi’t-Tıb. İstanbul, Matsis Matbaa, 2023.

Tıp tarihinde Hippokrates’ten sonra en önemli şahsiyet olan Galen (Câlînûs) (ö. 200 [?]) milâdî II. yüzyılda, günümüzde İzmir’in bir ilçesi olan Bergama’da doğmuştur. Roma döneminde yaşayan bir Yunan bilgesi olan Galen İzmir, Korintos ve Mısır’ın İskenderiye şehri gibi farklı yerlerde tıp eğitimi almıştır. Roma’ya giden Galen imparatorun küçük oğlu Commudus’un özel hekimi olarak görev yapmış; Roma’da tıp ve felsefe konusunda dersler verip kitaplar telif etmiştir. Hippokrates’in unutulmuş olan görüş ve eserlerini yeniden canlandırarak ve eserlerinin çoğuna şerh yazmıştır. Roma döneminde Galen’in tıp ilminde otorite olması, onun eserlerinin dönemin tıp fakültelerinde okutulmasını sağlamıştır. Tıp eğitimi müfredatında kullanmak ve tıp eğitimini daha kolay hale getirmek amacıyla VI. yüzyılda İskenderiye’deki tabipler Galen’in eserlerinden bazılarının Grekçesini derleyerek anlaşılır şekilde özetlemiş ve sistemleştirmişlerdir. Abbasiler döneminde Galen’in eserlerinin bir kısmı Beytülhikme’de Huneyn b. İshak tarafından Arapça’ya tercüme edilmiş ve Ebu Bekir Râzî ve İbn Sînâ gibi pek çok tabibin çalışmalarına kaynak olmuştur. Huneyn b. İshak Galen’in kendi kitaplarını tercüme ederken İskenderiye tabiplerinin onun eserlerine yaptıkları bu derleme ve şerhleri de Cevâmiu’l-İskenderâniyyîn li-Kütübi Câlînûs fi’t-Tıbb adıyla Arapçaya çevirmiş ve bu eserler İslam dünyasında Galen’in kendi eserleri kadar yaygın hale gelmiştir. İskenderiyeli hekimler tarafından derlenen bu eserlerin Grekçesi kaybolmuş olup sadece Arapçası günümüze ulaşmıştır.